[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Nostradamus czêsto okreœla³ miejscowoœci starymi rzymskimi i greckimi na-zwami.Jedn¹ z takich archaicznych nazw jest Sextrophea, u¿ywana niekiedyw almanachach: odnosi siê ona do pomnika stoj¹cego oko³o mili od jegorodzinnego St Remy.Archaizacja ta mia³a podwójnie zamaskowaæ w³aœciwysens.Nostradamusowi sprawia³o wyraŸn¹ przyjemnoœæ pos³ugiwanie siê dwu-znacznymi archaizacjami.Na przyk³ad, stara nazwa Bordeaux to Ausonne.Po³acinie natomiast mianem Ausonia okreœlano mieszkañców dolnej Italii.Po-s³uguj¹c siê tym okreœleniem, Nostradamus ma na myœli przewa¿nie drugiez tych znaczeñ.Boristhenes, stara nazwa Dniepru, by³a u¿ywana na okreœlenieRosji, a Lygustique (jak np.w czterowierszu III23) na okreœlenie Ligurii,a czêsto tak¿e ca³ych W³och, zgodnie z zasadami synekdochy (zob.poni¿ej).Jakby astrologia Nostradamusa nie by³a wystarczaj¹co skomplikowana, wi-zjoner czasami dodatkowo archaizuje nazwy planet i znaków zodiaku, jak np.przejête z jêzyka greckiego s³owo brassieres z czterowiersza VII.91 na ozna-czenie Jowisza i Saturna.Jednym z najbardziej znacz¹cych przyk³adów ar-chaizacji jest czterowiersz IX.14, poœwiêcony bitwie pod Waterloo, gdziespotykamy s³owa Sept.i borneaux.EPENTEZA Dodanie litery lub sylaby w œrodku wyrazu.Przyk³adem epen-tezy jest Calpre z czterowiersza I.77, nazwa oznaczaj¹ca przyl¹dek Calpew pobli¿u Gibraltaru.HOMONIMY S³owa o podobnym brzmieniu, lecz ró¿nym znaczeniu i po-chodzeniu.S³owo Selin imiê tureckiego w³adcy, brzmi podobnie jak Selene,imiê greckiej bogini Ksiê¿yca.S³owa Gaule Nostradamus u¿ywa, obok in-nych, na okreœlenie Francji; w niektórych kontekstach mo¿e byæ odnoszonejednak - jak siê wydaje - do nazwiska genera³a Charlesa de Gaulle'a.Niekiedy Nostradamus tworzy w³asne homonimy, nadaj¹c s³owom podwójneznaczenie.S³owo terroir mo¿e oznaczaæ zarówno terytorium, jak i terror,chocia¿, œciœle rzecz bior¹c, terror po francusku to terreur, podczas gdyterroiroznacza ziemiê w³aœnie w sensie "terytorium".HYPALLAGE Z technik¹ t¹ mamy do czynienia wówczas, kiedy okreœlonyepitet zostaje oddzielony od w³aœciwego rzeczownika w celu zmodyfikowaniainnego, z którym nie jest zwi¹zany.Jeden z najbardziej zagadkowych hypal-lage wystêpuje w czterowierszu IV.65.Jego znaczenie sta³o siê jasne dlakomentatorów dopiero po spe³nieniu siê zapowiadanego w czterowierszu wy-darzenia.Ostatnia linijka tego czterowiersza brzmi nastêpuj¹co: L'empereurtost mort sera condamne, co komentatorzy rozumieli (jak siê okaza³o b³êdnie),¿e zmar³y ostatnio cesarz bêdzie potêpiony.HYFEREZA Opuszczenie litery w celu utworzenia innego wyrazu.Niekie-dy opuszczonej literze przypada decyduj¹ce znaczenie dla zrozumienia sensutekstu.Nostradamus czêsto opuszcza literê s i nie zastêpuje jej akcentem: naprzyk³ad w licznych czterowierszach pojawia siê wyraz matim zamiast mastim(mastif), zob.np.czterowiersz X.59.Natomiast w czterowierszu III.53 Gaule(Galia, czyli Francja) wystêpuje w formie Gale (zob.jednak¿e HOMONIMYpowy¿ej).Typow¹ hyferezê stanowi Aper zamiast Asper, stanowi¹ce z koleianagram Aspre.Ten ostatni wyraz stanowi elipsê Aspromonte (masyw górskiwe W³oszech), który Le Pelletier ³¹czy z pewnym wypadkiem z ¿ycia Gari-baldiego.IKONOMATYZM Z t¹ technik¹ mamy do czynienia wtedy, kiedy widnie-j¹ce w tekœcie s³owo powinno byæ czytane jak rebus.Nostradamus nierzadkopos³ugiwa³ siê technik¹ rebusu, zalecan¹ przez Horapollo.S³owo coq po³acinie brzmi Gallus, co oznacza Francjê (po ³acinie Gallus to zarówno kogut,jak i Galia, czyli w przybli¿eniu dzisiejsza Francja).Jednak¿e Gallus torównie¿ kap³an bogini Kybele (kap³ani znajduj¹cy siê w transie wydawaliokrzyki przypominaj¹ce pianie koguta).Tym samym s³owo coq odniesie siête¿ do kastracji (powszechnie uwa¿ano, i¿ kap³ani Kybele s¹ pozbawianimêskoœci).W wielu przypadkach s³owo loup (wilk) oznacza W³ochy, nazasadzie skojarzenie z wilczyc¹, która wykarmi³a Romulusa i Remusa.Podo-bnie okreœlenie Romulides, wywiedzione od imienia za³o¿yciela Rzymu,Romulusa, oznacza albo Rzym, albo W³ochy.W czterowierszu I.9 wydaje siêono odnosiæ do po³udnia W³och, sk¹d przysz³a w 1565 roku odsiecz dlaoblê¿onej Malty.Z ikonomatycznymi s³owami spotykamy siê tak¿e w dzisiej-szym symbolizmie, np.niedŸwiedŸ oznacza Rosjê.INWENCJA Stworzenie nowego s³owa, luŸno zwi¹zanego ze s³owem w jê-zyku wyjœciowym.W przypadku Nostradamusa jêzykiem tym jest zazwyczajgreka lub ³acina, niekiedy jêzyk hebrajski lub jêzyki europejskie: angielski,niemiecki, w³oski, prowansalski.Przyk³adem inwencji mo¿e byæ wyra¿enieMars en Nonnay, poniewa¿ nie ma takiej pozycji planetarnej: prawie napewno Nonnay to znak Panny, z francuskiego nonne lub nonnain, jak w czte-rowierszu X.67.Z inwencj¹ mamy równie¿ do czynienia w przypadku wyrazusedifragues z czterowiersza VI.94, pochodz¹cego z ³aciñskiego zwrotu sedemfrangere, "prze³amaæ oblê¿enie".Wyra¿enie Le Port Phocen na oznaczenieMarsylii wydaje siê bardziej z³o¿on¹ inwencj¹.Grecki wyraz Phocis tookreœlenie krainy w œrodkowej Grecji, Focji.Port Massiha, póŸniejsza Mar-sylia, za³o¿yli koloniœci z Focji.Byæ mo¿e Nostradamus pos³u¿y³ siê tymokreœleniem ze wzglêdu na przypisywan¹ mieszkañcom Focji wojowniczoœæ.Wojownicza planeta Mars znalaz³a siê w obecnej francuskiej nazwie miastaMarseilles.Zatem Phocus (w którym pobrzmiewa homonim "focus") oznaczanie tylko Marsyliê, lecz równie¿ jej wojowniczych mieszkañców w czasiedzia³añ wojennych lub rewolucji.METATEZA Zastêpowanie spó³g³osek innymi spó³g³oskami w celu utwo-rzenia nowego (chocia¿ powi¹zanego) s³owa.Na przyk³ad brune jest metatez¹brume.W czterowierszu III.53, poœwiêconym drugiej wojnie œwiatowej, No-stradamus podda³ metatezie nazwê niemieckiego miasta Augsburg, oddaj¹c j¹w formie Auspurg.Zamiana ta jest znacz¹ca, poniewa¿ w czterowierszu jestmowa o wygnaniu ¯ydów (dos³ownie aus purgans, pozostaæ z Niemcami) namocy ustaw norymberskich
[ Pobierz całość w formacie PDF ]