[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Mona do tej procedury wprowadzi kolejn modyfikacj.Po schowaniu banana pod okrelonykubek mona w okresie odroczenia,kiedy wszystkie kubki znajduj si zakurtyn, zamieni banan na marchew,która jest oczywicie znacznie mniejatrakcyjna.W takim wypadku znalezienie marchwi nie koczy aktywnoci zwierzcia - zawiedziony" szympans szuka dalej.Dowodzi to zatem,i w jego wyobraeniu znajduje siinformacja na temat rodzaju schowanejprzynty.Przegld bada nad reakcjamiodroczonymi mona znale w podrczniku Woodwortha i Schlosberga (1963).Badania nad wyobraeniami szympansów dotyczcymi wasnej osoby.Celowo uywam tu terminu osoba",poniewa zachowanie szympansów wykazao, e maj one wyrane poczucie tosamoci.W eksperymencie Gal-256PSTCH0U3GIA POZNANIAlupa (1970) szympansom wstawiano do klatki due lustro.Pocztkowo traktowayone swoje odbicie jako inn map i próboway nawiza z ni kontakt.Jednakepo pewnym czasie dochodziy do wniosku", e w lustrze znajduje si ich wasneodbicie.O tym, e tak byo rzeczywicie, wiadczyy zmiany ich zachowania wnastpnej czci eksperymentu.Gallup upionym szympansom malowa duczerwon plam nad ukiem brwiowym, posugujc si farb bezzapachow.Poprzebudzeniu szympansy byy umieszczane w osobnych klatkach, tak e nie mogysi nawzajem widzie.Pierwsze pó godziny szympansy spdzay bez lustra.Wtym czasie w zasadzie nie wykryto adnych wskaników sugerujcych, e mapyzauwayy jakie zmiany swojego wygldu.Potem zakadano z powrotem lustro wklatce.W cigu nastpnej pógodziny szympansy wykonay od czterech dodziesiciu reakcji wskazujcych, e uwiadomiy sobie zmiany w swoim wygldzie.Analogiczne zjawisko nie pojawio si u innych map -jeden z obserwowanychprzez Gallupa makaków mia w cigu piciu miesicy dostp do lustra przez okoo2400 godzin, ale potem nie pojawiy si adne wskaniki dostrzeenia zmianywasnego wygldu (Gallup, 1979).3.Badania nad halucynacjami u szympansów.Halucynacje mog by traktowanejako specyficzny^-^^padek wyobrae, Tctore maj ródo wycznie w~~Qmy-le, anie s obrazem rzeczywicie istniejcych przedmiotów.Hebb (1969) opisujewyniki bada nad reakcjami paniki u szympansów.Panik u tych zwierztwywoywa widok realistycznie odtworzonej gowy szympansa lecej na talerzu.Po pewnym czasie u tych zwierzt pojawiy si halucynacje.Szympansezachowyway si tak, jak gdyby zryway owoce z nieistniejcej gazi.Przedstawione badania wskazuj, e wyobraenia, które dawniej traktowano jakozjawiska cakowicie subiektywne, mog wystpowa u zwierzt wyszych.Cowicej, wskaniki ich wystpowania nie musz sprowadza si do danychsubiektywnych.Czy zatem mona bada wyobraenia u ludzi bez koniecznocizbierania introspekcyjnych opisów tego, co pojawio si w ich wiadomoci? Wdalszych czciach tego rozdziau przekonamy si, e jest to moliwe, eistnieje wiele technik umoliwiajcych czciowe ominicie trudnoci, jakiewi si z wykorzystywaniem danych introspekcyjnych.7.2.Teoria wyobrani jako pole sporu o mechanizmy tworzenia reprezentacjiW latach siedemdziesitych pojawio si wiele bada i koncepq'i teoretycznych,których znaczenie wykracza poza sam dziedzin wyobrani.Podstawowy problem,jaki próbowano rozstrzygn, doty-czy! tego, czy istnieje jeden lub wicej sposobów tworzenia reprezentacji.Wbrew pozorom odpowied na to pytanie nie bya wcale taka oczywista, a niektórez zaproponowanych rozwiza do wyra-mOBRANIA257nie odchodziy od tego, co wiemy o naszych reprezentacjach umysowych zin-trospekcji.Wypracowano dwa stanowiska, które okrelimy mianem stanowiskaobrazowego i stanowiska abstrakcyjnego (albo opartego na sdach - w jzykuangielskim mówi si o propositional theory).Najpierw omówimy kade z tychstanowisk z osobna, a nastpnie przedstawimy argumenty przemawiajce na rzeczkadego z nich.7.2.1.Stanowisko obrazoweStanowisko to ma swoje korzenie ju w filozofii staroytnej, u Platona i uDemo-kryta (Thomas, 1999).Na pierwszy rzut oka jest ono bardziej zgodne zwiedz potoczn, poniewa przyjmuje istnienie generowanych przez czowiekaobrazów umysowych.Jednake mechanizm generowania tych obrazów jest juodlegy od wiedzy potocznej, w której przyjmuje si, e wyobraenia s efektemoddziaywania naszej woli na nasze wiadome ycie psychiczne.Wyobraam sobiepewne rzeczy wtedy, kiedy mi na tym zaley.Gównymi przedstawicielami stanowiska obrazowego s Shepard (She-pard,Metzler, 1971; Shepard, 1984) oraz Kosslyn (1981).Wedle pierwszej wersjistanowiska obrazowego wyobraenia s reprezentacjami analogowymi iholistycznymi, oddajcymi cig natur rzeczywistoci.Przypominaj obrazyrzeczywistych przedmiotów.Wyobraenia w porównaniu ze spostrzeeniami cechujsi mniejsz wyrazistoci.Kosslyn powiada, e maj one charakteruasi-obrazowy (nasi-pic-torial)'
[ Pobierz całość w formacie PDF ]