[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Wydaje siê niew¹tpliwe, ¿e w ka¿dychwarunkach spo³ecznej organizacji masowej kultury wystêpuje pewna dozadostosowania siê do gustów i pewna doza manipulacji, chocia¿ proporcje obu tychtypów procedury mog¹ byæ ró¿ne.Wszêdzie jednak ró¿ne rodzaje publicznoœci dokonuj¹ wed³ug rozmaitych zasadpewnej selekcji spoœród prezentowanych sobie treœci.Jakie treœci docieraj¹faktycznie do najszerszych odbiorców i jakim ulegaj¹ modyfikacjom w zale¿noœciod sposobu recepcji, to zagadnienie ogromnej wagi dla badacza kultury mas idzia³acza kulturalnego.Sama analiza treœci rozpowszechnianych za pomoc¹œrodków masowego komunikowania, a wiêc potencjalnie dostêpnych najszerszejrecepcji, jest konieczna jako wstêp do dalszych badañ.Nie mo¿e ona ca³kowiciezast¹piæ poznania faktycznego oddzia³ywania kultury na masowych odbiorców.Posiada jednak istotne znaczenie przy za³o¿eniu, ¿e na d³u¿sz¹ metê masowokomunikowane treœci nie mog¹ godziæ w pró¿niê; musi nast¹piæ przystosowaniepomiêdzy nimi i procesami recepcji.Pamiêtaj¹c zatem, ¿e usuniêcie pojêcia recepcji poza ramy definicji kulturymasowej nie oznacza rezygnacji z badania tego zjawiska, mo¿na przyst¹piæ dozagadnienia treœci masowej kultury zawartej w jej przekazach; tej treœci, któraod wielu dziesi¹tków lat budzi wzrastaj¹ce zainteresowanie i krytykê.III.OBRAZ KULTURY MASOWEJKRYTYKA KULTURY MASOWEJ: PROLOG W XIX STULECIURozwa¿ane dot¹d zagadnienia kultury masowej odnosi³y siê do jej iloœciowychaspektów i ram spo³ecznych.Chodzi³o o wskazanie, w jaki sposób i w jakichspo³ecznych warunkach dokonuje siê umasowienie jednolitych kulturalnych treœci.Kwestia zale¿noœci tych treœci od iloœciowego kryterium pozosta³a dot¹dzagadnieniem otwartym.Wyst¹pi ona jako jeden z zasadniczych problemówkrytycznej analizy kultury masowej.Rozpoczynanie charakterystyki treœci kultury masowej od przegl¹du stanowiskjej krytyków mo¿e siê wydawaæ zabiegiem zmierzaj¹cym do przes¹dzenia jej ocenyju¿ w punkcie wyjœcia.W istocie przegl¹d ten nie ma bynajmniej na celuugruntowania stronniczego, negatywnego stanowiska.Jednak ca³a niemaldotychczasowa teoria kultury masowej tak œciœle splata siê z jej krytyk¹, ¿eca³kowite oddzielenie charakterystyki masowej kultury od jej krytyki nie tylkoby³oby rzecz¹ trudn¹, ale ponadto odbiera³oby temu zjawisku jego naturalneniejako intelektualne perspektywy; pozbawia³oby je atmosfery jegohistorycznego rozwoju.Wskazanie historycznych ram krytyki kultury masowej wydaje siê przy tymnajlepszym uzasadnieniem potrzeby jej rzeczowej, wolnej od namiêtnoœcianalizy.Nie tylko uœwiadamia ono dawnoœæ samego zjawiska stopniowowzrastaj¹cego w ci¹gu dziesiêcioleci, lecz przede wszystkim odbiera charakterrewelacyj-noœci alarmuj¹cym akcentom krytyki wspó³czesnej.Prawie wszystkieargumenty potêpiaj¹ce kulturê masow¹, wystêpuj¹ce w pismach wspó³czesnychkrytyków, mo¿na znaleŸæ w piœmiennictwie europejskim rozsiane na przestrzeniXIX wieku.Nawet terminologia krytyk póŸniejszego okresu niewiele wnioi³aistotnie nowego.U dziewiêtnastowiecznych autorów wystêpuj¹ natomiast motywyoskar¿enia, do których wiek XX ju¿ nie decyduje siê powracaæ.Jeden wzgl¹d przemawia zw³aszcza za objêciem mo¿liwie szerokich historycznychperspektyw krytyki masowej kultury.Jest charakterystyczne, ¿e potêpienieaktualnego stanu kultury popularnej ³¹czy siê czêsto z akcentami nostalgii wstosunku do przesz³oœci, której przypisuje siê wolnoœæ od wulgarnej literaturyi sztuki szerzonej za pomoc¹ mechanicznych urz¹dzeñ oraz od biurokratycznejrutyny przes³aniaj¹cej pozorami racjonalnego ³adu wewnêtrzny chaos, niepokój inonsens masowego spo³eczeñstwa.Zapoznanie siê z krytyczn¹ refleksj¹ XIX w.odnosz¹c¹ siê do ówczesnych pocz¹tków kultury masowej zmusza do cofania siêcoraz to dalej w poszukiwaniu owej utopii dobrego smaku przywo³ywanej niekiedyw sukurs Przez pisarzy XX w.dla obna¿enia wypaczeñ i trywialnoœci kulturywspó³czesnej.Monografia krytyki kultury masowej obejmuj¹ca caN jej historiê nie zosta³adot¹d napisana.Spoœród socjologów zajmuj¹cych siê zagadnieniami kulturymasowej najcenniejsze, choæ fragmentaryczne, ma-teria³y do tego zagadnienia zgromadzi³ L.Lowenthal.Wiele danych zawiera siê wstudiach historyków kultury, R.Williamsa, R.Alticka i w licznych studiach zdziedziny historii literatury, sztuk plastycznych, estetyki, pr¹dów umys³owych*.W œwietle tych opracowañ i innych materia³Ã³w Ÿród³a nurtu krytyki kulturymasowej siêgaj¹ co naj* mniej schy³ku XVIII w.Krytyka ta wyp³ywa ze œrodowiskintelektualnych i artystycznych i od pocz¹tku zwraca siê przeciwko ówczesnejpublicznoœci, przeciw mena¿erom oraz twórcom tzw.kultury przeciêtnej lubwulgarnej.Spo³eczna motywacja tej krytyki wi¹za³a siê z ewolucj¹ roli ipozycji spo³ecznej intelektualistów i artystów, dokonuj¹c¹ siê przy przejœciuod spo³eczeñstwa o strukturze stanowej do kapitalizmu.W minionej epoceartysta dworski korzystaj¹cy z arystokratycznego mecenatu czerpa³ pewn¹ dozêpresti¿u z uznania, jakim jego sztukê darzy³ mo¿ny protektor
[ Pobierz całość w formacie PDF ]