Benedict Ruth Wzory kultury (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Na pod�odze,od drzwi domu do o�tarza, kap�ani wysypuj� dró�k� z m�ki, aby móg� po niejprzej�� zmar�y.Wszyscy zbieraj� si�, aby go po raz ostatni nakarmi� i odes�a�z powrotem.Jeden z kap�anów spryskuje wszyst�kich wod� lecznicz�, nast�pnieotwiera drzwi domu.Wódz plemienia przemawia do zmar�ego, zapraszaj�c go, byprzyby� i jad�.S�ycha� kroki na zewn�trz i skrobanie do drzwi.Zmar�y wkraczai spo�ywa jad�o.Potem wódz spryskuje drog�, by zmar�y móg� odej��, i kap�ani�wyp�dzaj� go ze wsi".Zabieraj� ze sob� pa�eczki modlitewne, cz�ci ubrania iosobiste rzeczy zmar�ego, szczotk� do w�osów i naczynie z jedzeniem.Wynosz� toze wsi, �ami� szczotk�, t�uk� naczynie, zakopuj�c wszystko w nieznanym miejscu.Wracaj� biegiem, nie ogl�daj�c si� za siebie i rygluj� drzwi, wydrapuj�c nanich krzy� krzemiennym no�em, aby uniemo�liwi� zmar�emu wej�cie do domu.Jestto formalne zerwanie ze zmar�ym.Jeszcze wódz przemawia do ludu, by niepami�ta� o niczym.�On nie �yje ju� od czterech lat".W obrz�dach i w folklorzeZuni cz�sto wyst�puje wyobra�enie, �e dzie� sta� si� rokiem lub rok dniem.Czasup�yn��, aby uwolni� ich od smutku.Ludzie si� rozchodz� i �a�oba jestsko�czona [40 Elsie Clews Parsons, Isleta, New Macico, Forty-Seventh AnnualReport of the Bureau of American Ethnology, s.248-250; Esther SchiffGoldf-rank, MS.].Jednak�e bez wzgl�du na psychologiczne sk�onno�ci, �mier� jest faktemnarzucaj�cym si� uparcie i apolli�ski niepokój w obliczu niemo�no�ciprzeciwdzia�ania katastrofie �mierci ze strony najbli�szych krewnych znajdujedobitny wyraz w instytucjach Zuni.Staraj� si�, jak tylko mo�na, umniejszy�wag� �mierci.Obrz�dy pogrzebowe s� u nich najprostsze i najmniej dramatyczneze wszystkich, jakie posiadaj�.Nie ma w nich nic z wyrafinowania w ceremoniachzwi�zanych z porami roku.Cia�o grzebie si� natychmiast i bez udzia�u kap�ana.Ale ze �mierci�, która tak bezpo�rednio dotyka jednostk�, trudno si� upora�nawet cz�onkom plemienia Zuni.Trwaj�cy smutek czy niepokój ma wyja�ni� wiara,�e ma��onek pozosta�y przy �yciu znajduje si� w wielkim niebezpiecze�stwie.Zmar�a �ona mo�e �go za sob� poci�gn��", to jest zabra� do siebie, by nie by�samotn�.Dok�adnie to samo mo�e spotka� �on�, której umar� m��.Je�li �yj�cysi� smuci, jest tym bardziej zagro�ony.Dlatego te� traktuje go si� zzachowaniem wszystkich �rodków ostro�no�ci, jak cz�o�wieka, który pozbawi�kogo� �ycia.Musi odizolowa� si� na okres czterech dni, nie wolno mu rozmawia�ani innym zwraca� si� do niego, musi co rano bra� �rodek przeczysz-czaj�cy iwychodzi� poza wie�, by z�o�y� - lew� r�k� - ofiar� z czarnej m�kikukurydzianej.Czterokrotnie zatacza r�k� ko�o nad g�ow� i rzuca m�k�, by�dobi� z�e wydarzenia", jak powiadaj�.Czwartego dnia zatyka swoje pa�eczkimodlitewne z my�l� o zmar�ej i b�aga j� w jedynej modlitwie Zuni, któr� kierujesi� do jednostki - czy to cz�owieka, czy istoty nadprzyrodzonej - aby zostawi�ago w spokoju, nie ci�gn�a za sob� do grobu i przela�a na niego:Ca�e to swoje szcz�cie, Jakie ka�demu z nas dano, By drog� szed� bezpieczn�[41 Modlitwa do zmartej �ony patrz: Bunzel 2, s.632.].Gro��cego niebezpiecze�stwa nie bierze si� pod uwag� przez rok.W tym okresiejego zmar�a �ona b�dzie za�zdrosna, je�li zbli�y si� do kobiety.Po up�ywieroku wchodzi w kontakt z jak�� obc� kobiet� i ofiarowuje jej podarek.Wraz ztym podarkiem opuszcza go gro��ce mu niebezpiecze�stwo.Jest znowu wolny ibierze sobie drug� �on�.Podobnie dzieje si� w wypadku �ony, która straci�am�a.Na równinach zachodnich zachowanie zwi�zane z �a�ob� by�o jak najdalsze odtakich rozbudowanych niepokojów.Tam widzimy dionizyjskie pogr��enie wnieutulonym smut�ku.Ca�e zachowanie Indian z równin raczej uwydatnia�o rozpaczi katastrof�, któr� niesie �mier�, ni� unika�o ich.Kobiety rani�y sobie g�owyi nogi i odcina�y palce.Po �mierci jakiej� wa�nej osoby przeci�ga�y przez obózd�ugie szeregi kobiet z obna�onymi krwawi�cymi nogami.Nie pozwala�y zakrzepn��krwi na g�owach i �ydkach ani nie ociera�y jej.Kiedy tylko zabrano zw�oki, byje pogrzeba�, wyrzucano wszystkie rzeczy z sza�asu i ciskano na ziemi�, po czymka�dy bra� sobie to, na co mia� ochot�.W�asno�ci zmar�ych nie uwa�ano zaskalan�, ale wszystkie rzeczy nale��ce do gospodarstwa rozdawano, gdy� rodzinapo�gr��ona w smutku nie mog�a ani interesowa� si� nimi, ani ich u�ywa�.Nawetsza�as niszczono lub oddawano komu� innemu.Wdowie nie zostawiano nic pozaderk�, któr� si� owija�a.Ulubione konie zmar�ego prowadzono na jego grób izabijano w�ród zawodze� ca�ego ludu [42 �a�oba na równinach patrz: George BirdGrinnel, The Cheuenne Indians, T.II, s.162, Yale University Press, 1923.].Oczekiwano równie� przesadnej �a�oby indywidualnej i przyjmowano j� zezrozumieniem.Po pogrzebie �ona i córka zmar�ego mog�y upiera� si� przypozostaniu u gro�bu [43 " Niech�� a�obnika do odej�cia od grobu, ibidem, II,162.Stale odwiedzanie grobu, patrz: Thomas Donaidson, The George Catlin IndianGalleiy in the U.S.National Museum, 277.(Smithsonian Institution), Report ofthe Board of the Smithsonian Institution to Juty, 1885, cz.V, Washington1886.], zawodz�c i odmawiaj�c jedzenia, nie zwracaj�c uwagi na tych, którzystaraliby si� namówi� je do powrotu do obozu.Kobieta szczególnie, ale niekiedyi m�czyzna mogli, zawodz�c w rozpaczy, uda� si� do jakiego� niebezpiecznegomiejsca i uzyska� tam niekiedy wizje daj�ce moc nad�przyrodzon�.W niektórychplemionach kobiety cz�sto chodzi�y na grób i rozpacza�y przez ca�e lata, apó�niej nadal wybiera�y si� tam w pogodne popo�udnia, by -ju� nie rozpaczaj�c -po prostu posiedzie� przy grobie [44 �a�oba u Dakotów patrz: Ella Deloria,MS.].Szczególnie charakterystyczny jest smutek po �mierci dzieci.Wyrazemnajwi�kszego bólu rodziców w plemieniu Dakota4 by�o pojawienie si� nago naterenie obozu.Byt to jedyny powód, dla którego co� podobnego mog�o mie�miejsce.Pewien pisarz opisuje swe do�wiadczenia w innym plemieniu z równin wnast�puj�cy sposób: �Gdyby ktokol�wiek obrazi� rodziców w czasie �a�oby,przyp�aci�by to najpewniej �mierci�, pogr��ony bowiem w g��bokim bólu cz�owiekszuka czego�, na czym by móg� wywrze� zemst�;wkrótce po �mierci bliskiej osoby wyrusza na wojn�, by zabija� lub by� zabitym,jako �e jedno i drugie jest mu wtedy zupe�nie oboj�tne".Plemiona te szuka�y�mierci, tak jak Indianie Pueblo modlili si� o uwolnienie od tej strasznejgro�by [45 Cytata z: Edwin T.Denig, The Assiniboine, s.573, Forty-SixthAnnual Report of the Bureau of American Ethnology, Washington 1930.].Te dwie postawy wobec �mierci to znane typy prze�ciwstawnego zachowania iwi�kszo�� ludzi odnajduje we�wn�trzne pokrewie�stwo z jedn� albo drug�.Indianie Pueblo przyj�li w swoich zwyczajach jedn�, Indianie z rów�nin - drug� [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download | pobieranie | ebook | pdf | do ÂściÂągnięcia

Archiwum