Fryderyk Nietzsche Tako rzecze Zaratustra (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Zaprawd�, wielkie szale�stwo tkwi w naszej woli; za� dla wszystkiego, coludzkie, kl�tw� si� sta�o, i� to szale�stwo ducha sobie zdoby�o!Duch zemsty: przyjaciele moi, to by�o dotychczas najlepszem zstanowieniem si�cz�owieka; a gdzie cierpienie by�o, tam kara zawsze by� musia�a."Kara", tem s�owem przezwa�a zemsta sam� siebie: s�owem k�amliwem udaje onaob�udnie czyste sumienie.A �e w chc�cym jest wiele cierpienia, i� wstecz chcie� nie mo�e, - przeto ich�� sama i �ycie wszelkie - winny by� kar�!I oto chmura za chmur� zachodzi�y na ducha: a� wreszcie ob��d kaza� pocz��:"Wszystko zanika, przeto wszystko zaniku jest warte!""I tem jest sprawiedliwo�� sama: owo prawo czasu, co dzieci swoje po�era�musi": tak kaza� ob��d."Moralnem stoj� rzeczy �adem wedle prawa i kary.Och, gdzie� jest wyzwolenie ztoku rzeczy i z kary "istnienia?" Tako kaza� ob��d."Czy� mo�ebne jest wyzwolenie, skoro istnieje wieczne prawo? Och, nie doud�wigni�cia jest ów kamie� "to by�o": wieczne muz� by� te� i wszelkie kary!"Tako kaza� ob��d."�aden czyn zg�adzonym by� nie mo�e: jak�eby on móg� dzi�ki karze sta� si�niedokonanym! To, w�a�nie to, jest wiecznem w karze "istnienia", i� istnieniewiecznie i czynem i kar� by� musi!Chyba �e wola wreszcie sam� siebie wyzwoli, �e chcenie niechceniem si� stanie": lecz wszak wy znacie, bracia moi, t� star� piosnk� ob��du!Odwodzi�em was od tych starych ba�ni, gdym uczy�: "wola jest twórc�".Wszelkie "to by�o" jest u�omkiem, zagadk�, okrutnym przypadkiem, póki wolatwórcza na to nie odpowie: "lecz tak ja w�a�nie chcia�am!"- A� póki wola twórcza na to nie rzeknie: "Lecz tak chc� w�a�nie! Tako chcie�b�d�!"Lecz czy� mówi�a ona ju� tak? I kiedy� si� to stanie? Czy wola jest ju�odprz�gni�ta od w�asnego szale�stwa?Sta�a� si� wola zbawc� i zwiastunem radosnym dla samej siebie? Oduczy�a� si�ona ducha zemsty i z�bów zgrzytania?I któ� nauczy� j� pojednania z czasem i czego� wy�szego ponad wszelkiepojednanie?Czego� wy�szego ponad wszelkie pojednanie chcie� musi wola, która jest wol�mocy -: lecz jak�e jej na to przyjdzie? Któ� pouczy� j� nawet i o chceniuwstecz?"- Lecz w tem miejscu przerwa� Zaratustra nagle sw� mow� i czyni� wra�eniecz�owieka, którego ostateczne przera�enie ogarnia.Przestraszonemi oczymawodzi� po uczniach swoich, a oczy te przebija�y jak strza�y ich my�li jawne iukryte.Po chwili za�mia� si� jednak i rzek� w dobroci:"Trudno �y� z lud�mi, poniewa� milcze� jest tak trudno.Osobliwie dla gadu�y".-Tako rzek� Zaratustra.Garbus jednak przys�uchiwa� si� rozmowie, przys�oniwszyprzytem twarz; gdy us�ysza� �miech Zaratustry, wejrza� ciekawie i rzek�powoli:"Lecz dlaczegó� to Zaratustra mówi inaczej do nas, ni�li do uczni swoich?"Zaratustra odpar�: "Có� w tem dziwnego! Z koszlawym wolno i koszlawo pogada�!""Pi�knie, - odpar� garbus; - za� wobec uczni wolno baja� jak w uczelni.Lecz czemu� to Zaratustra mówi inaczej do swych uczni, ni�li do samego siebie?"-O roztropno�ci ludzkiej.Nie wy�: urwa jest rzecz� straszn�!Urwa, gdzie spojrzenie w dó� zapada, a r�ka wzwy� chwyta.Zawrót wówczas serceogarnia od tej podwójnej jego ch�ci.Och, przyjaciele, odgadujecie� serca mego wol� podwójn�?Tem jest moje urwisko i niebezpiecze�stwo moje, �e spojrzenie me wzwy� pada,podczas gdy d�o� trzyma� si� pragnie i wesprze� - na g��bi!Cz�owieka czepia si� ma wola, kajdanami skuwam si� z cz�owiekiem, poniewa�porywa mnie wzwy� ku nadcz�owiekowi: jako �e tam pragnie inna ma wola.I dlatego te� �yj� ja �lepy mi�dzy lud�mi; jakobym ich nie zna� wcale: aby mad�o� nie straci�a wiary w mocne oparcie.Nie znam was, ludzie: ta o�ma i otucha roz�ciela si� wokó� mnie.Siedz� przy go�ci�cu dla ka�dego �otra dost�pny i pytam: kto chce mnie oszuka�?Tem jest ma pierwsza roztropno�� ludzka, �e si� oszukiwa� pozwalam, aby niemie� si� na baczno�ci przed oszustami.Och, gdybym na baczno�ci przed cz�owiekiem mie� si� musia�: jak�eby móg�cz�owiek by� bani mej kotwic�! Zbyt �atwo oderwa�oby mnie wzwy� i odnios�oprecz!Ta opatrzno�� jest nad m� dol�, �e bez przezorno�ci by� musz�.Za� kto po�ród ludzi zmarnie� nie chce, musi si� nauczy� z ka�dej pija�szklanicy; kto za� mi�dzy lud�mi czystymi pozosta� pragnie, winien potrafi� i wbrudnej umywa� si� wodzie.I tak oto mawia�em nieraz ku swej otusze: "Dalej�e! Dalej! Stare serce! Chybi�oci nieszcz�cie: za�ywaj go wi�c jako swego - szcz�cia!"Lecz oto ma druga roztropno�� ludzka: oszcz�dzam pró�nych bardziej, ni�lidumnych.Czy� ura�ona pró�no�� nie jest matk� wszelkich tragiedyi? Lecz gdzie dumaura�ona bywa, tam zwyk�o wyrasta� jeszcze i co� lepszego, ni�li duma.Aby widok �ycia zno�nym si� wyda�, winna by� gra �yciowa dobrze odgrywana: leczna to dobrych potrzeba aktorów.Dobrymi aktorami byli mi zawsze ludzie pró�ni: oni graj� i pragn�, aby im si�ch�tnie przygl�dano, - ca�y ich duch tkwi w tej ch�ci.Oni wystawiaj� si� na widowni, oni odkrywaj� samych siebie: lubi� w ichblizko�ci przygl�da� si� �yciu, - to leczy z przygn�bienia.Przeto oszcz�dzam pró�nych, i� mi s� lekarzami w przygn�bieniu i przywi�zuj� docz�owieka, jako do widowiska.A wreszcie: któ� wymierzy w pró�nym ca�� g��b skromno�ci! Jestem dla� dobry ipe�en wspó�czucia, dla tej jego skromno�ci.Od was pragnie on zaczerpn�� wiary w samego siebie; on pasie si� waszemispojrzeniami, po�era pochwa�y z waszych r�k.Nawet i k�amstwom waszym rad uwierzy, je�li dobrze o nim k�amiecie: gdy� wnajskrytszej g��bi wzdycha jego serce: "czem�e ja bo jestem!"A skoro ta cnota jest prawdziwa, która nie wie o sobie: - otó�, pró�ny nie wieo swojej skromno�ci!I tem jest ma trzecia roztropno�� ludzka, �e widoku ludzi z�ych nie pozwalamobmierzi� sobie wasz� l�kliwo�ci�.Szcz�liw widz� te dziwy, które wyl�ga s�o�ce upalne: tygrysy, palmy igrzechotniki.I po�ród ludzi jest wiele pi�knego wyl�gu upalnego s�o�ca i w z�ych wielegodnego podziwu.Wprawdzie, jako i wasi najm�drsi nie wydaj� mi si� tak bardzo m�drymi,podobnie� i z�o�� ludzka jest mi znacznie mniejsza od swego os�awienia [ Pobierz całość w formacie PDF ]

download | pobieranie | ebook | pdf | do ÂściÂągnięcia

Archiwum