[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Tuna-el-D¿ebel, le¿y w pobli¿u staro¿ytnego Hermopolis,obecnie El-Aszmunein, mniej wiêcej 40 km na po³udnie od el-Minia.Egiptolodzyzlokalizowali tam podziemny cmentarz zwierzgcy zajmuj¹cy powierzehniê 16 ha.Dwiema sztolniami naukowcy dostali siê do prawdziwego skalnego miasta zprawdziwymi ulicami, zau³kami i pe³nymi zakamarków pomieszezeniami, które by³ypo brzegi wypchane mumiami ibisów, ale te¿ jastrzêbi, flemingów i pawianów.Samych ibisów naliczono w katakumbach cztery miliony! Wiadomo, ¿e Hermopoliswraz z le¿¹cym 7 km na zachód od tego miasta Tuna-el-D¿ebel a¿ do czasówgreckich i rzymskich by³o celem pielgrzymek i czczono je jako miejsce kultuœwiêtych zwierz¹t.Stela graniczna faraona Echnatona (ok.1365-1347 prz.Chr.)uchodzi za najstarszy pomnik tej nekropoli.Okres panowania faraona Echnatonadzieli od czasów rzymskich 1300 lat: Jak wielk¹ si³ê przekonywania musi mieæreligia, która przez tak d³ug¹ epokê potrafi podtrzymaæ jednakowe wzorce? Aprzecie¿ nawet nie wiemy, czy pocz¹tki zwierzêcej nekropoli z Tuna-el-D¿ebelnie siêgaj¹ jeszcze kilka tysiêcy lat g³êbiej w przesz³oœæ.Skrzynie na pawianyJeœli idzie o Abydos, to ju¿ wiemy.Abydos le¿y mniej wiêcej 560 km w górê Niluod Kairu.Miejsce to jest szczególnie wa¿ne pod wzglgdem archeologicznym,poniewa¿ tamtejsze grobowce pachodz¹ z okresu I i II dynastii, a wiêc z czasówodleg³ych od naszej epoki o 5000 lat.Abydos by³o centralnym oœrodkiem kultubaga Ozyrysa, któremu powierzono panowanie nad wszystkim, co ziemskie.To onwprowadzi³ na Ziemi takie po¿yteczne rzeczy jak uprawa roli i winoroœli,dlatego te¿ ludzie nadali mu przydomek "spe³niony".Ozyrys mia³ brata imieniemSet, który powodowany zawiœci¹ o uwielbienie, jakim darzono Ozyrysa, zwabi³boskiego potomka do skrzyni, zabi³, poci¹³ na kawa³ki i wrzuci³ do Nilu.Legenda g³osi, ¿e g³owa Ozyrysa le¿y pogrzebana w Abydos.Nic zatem dziwnego.¿e pierwsi faraonowie kazali k³aœæ siê na wieczny spaczynek w pobli¿u czczonegoprzez siebie boga.W Abydos otwarto nie tylko znakomicie wykonane pod wzglêdemartystycznym groby królewskie, lecz tak¿e grobowce dostojników dworskich,wy¿szych urzêdników a nawet kobiet z haremu, którzy musieli towarzyszye swojemuw³adcy w podró¿y w zaœwiaty.Przekazy milcz¹, czy adbywa³o siê to dobrowolnie,czy te¿ nie.Mieæ grobowiec w Abydos by³o wielkim honorem.W³aœnie dlatego nie bardzo mo¿na zrozumieæ, dlaczego akurat w œwiêtej ziemiAbydos le¿¹ tysi¹ce, dziesi¹tki tysiêcy mumii psów.Gdy na pocz¹tku tegostulecia archeologowie przebili siê przez zasypany kamieniami szyb, natrafilina podziemne korytarze o wysokoœci 1,5 m i szerokoœci 2 m.Korytarze koñczy³ysiê komorami grobowymi po sam sufit wype³nionymi cia³ami psów.Owiniête w bia³ep³achty zwierzêta le¿a³y jedne na drugich w dziesiêciorzêdowych stosach.Wydobycie psich zw³ok okaza³o siê niemo¿liwe, mumie rozpada³y siê przynajl¿ejszym dotkniêciu.W ka¿dym razie wœród piêtrz¹cych siê psich zw³okznaleziono kilka rzymskich kaganków oliwnych z I w.prz.Chr.Pozwala townioskowaæ, ¿e psie mumie grzebano w Abydos przez ca³e tysi¹elecia a¿ do czasówrzymskich.Mo¿liwe jest te¿ jednak, ¿e tu tylko rzymscy rabusie grobów z I w.prz.Chr.zostawili w dusznych katakumbach Abydos swoje lampki.Gdziekolwiek spojrzeæ mumie zwierz¹t.A przecie¿ to zaledwie wierzcholek górylodowej.Przypomnijmy sobie: znamy tylko 20% tego, co jest w Sakkara!Niezmordowanemu badaczowi Walterowi Emery'emu, który natrafi³ na milionow¹kolekcjê mumu ibisów z Sakkara, uda³o siê dokonaæ jeszcze jednegospektakularnego odkrycia.Odkopuj¹c œwi¹tyniê z okresu panowania faraonaNektanebo I (ok.380-322 prz.Chr.) Emery natrafi³ na niewielkie pomieszczenie,z którego otwiera³o siê zejœcie do ni¿ej po³a¿onyeh korytarzy.Po obu stronachg³Ã³wnego korytarza znajdowa³y siê wykute w skale prostok¹tne nisze.w ka¿dej znich sta³a drewniana skrzynia, a w niej owiniêty banda¿ami pawian.Stopyzwierz¹t tkwi³y w wapieniu albo gipsie, prawdopodobnie chciano w ten sposóbzapobiec przewróceniu siê prostok¹tnych drewnianych sarkofagów: Glówny korytarzd³ugoœci dobrych dwustu metrów wychodzi³ swoim po³udniowym koñcem do pod³u¿negopomieszczenia bez nisz.Emery i jego zespó³ œwiecili we wszystkie zakamarki, a¿odkryli strome schodki.Prowadzi³y one do ni¿ej po³o¿onego lochu, który ci¹gn¹³siê bez koñca ze wschodu na zachód
[ Pobierz całość w formacie PDF ]