[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.S³ynne organy z XVIIwieku o doskona³ym brzmieniu stanowi¹ czêœæ cennego, g³Ã³wnie barokowegowyposa¿enia wnêtrza œwi¹tyni w Kamieniu Pomorskim, której pocz¹tki siêgaj¹ XIIwieku.W latach 1176-1544 by³a koœcio³em katedralnym katolickiej diecezjikamieñskiej, której stolicê przeniesiono tu po po¿arze pobliskiego Wolina.Przez nastêpnych 401 lat katedra kamieñska nie nale¿a³a do Koœcio³akatolickiego, W lalach 1544-1648 by³a bowiem siedzib¹ biskupów luterañskich,potem a¿ do 1812 roku siedzib¹ luterañskiej kapitu³y.I w koñcu - a¿ do 1945roku – ewangelickim koœcio³em parafialnym.I chocia¿ ranga kamieñskiej œwi¹tyni stopniowo siê obni¿a³a, to jednak jejkolejni administratorzy dbali o to, by ich koœció³ zalicza³ siê donajpiêkniejszych nie tylko na Pomorzu.I by³ takowym.Tak¿e najbogatszym, a toza spraw¹ skarbca, który zawiera³ gromadzone przez wieki dzie³a sztukibizantyjskiej, romañskiej, gotyckiej i barokowej.Przechowywano tu relikwiarze,szaty liturgiczne biskupów kamieñskich, krucyfiksy, kielichy mszalne i innenaczynia liturgiczne, pastora³y, obrazy.Tyle by³o tu cennych dzie³ sztukisakralnej, ¿e przez kilka wieków, a¿ do pocz¹tku dziewiêtnastego stulecia,niektóre z nich na polecenie w³adz duchownych lub œwieckich przekazywano doinnych miast, miêdzy innymi Berlina.Podczas inwentaryzacji sporz¹dzonej w 1933 roku przez niemieckiego historykasztuki - Waltera Borchersa doliczono siê w skarbcu kamieñskim a¿ 29najcenniejszych eksponatów najwy¿szej, œwiatowej klasy, a tak¿e wiele innych,równie wartoœciowych i cennych.Ozdob¹ skarbca, jego chlub¹ i per³¹ by³relikwiarz œwiêtej Korduli.By³a to niewielka kasetka o owalnym kszta³cie,wykonana oko³o 1000 roku przez Wikingów z Lund w Szwecji.Relikwiarz tensk³ada³ siê z 22 koœcianych p³ytek spiêtych poz³acanymi okuciami z miedzi, Wmiejscach ich przeciêcia znajdowa³y siê ozdoby w postaci g³Ã³w wilków idrapie¿nych ptaków, zaœ koœciane p³ytki by³y p³askimi reliefamiprzedstawiaj¹cymi zwierzêta z tu³owiami ¿mij lub z lwim tu³owiem i ludzk¹g³ow¹, a tak¿e ptaki drapie¿ne i ludzkie maski.Do innych najcenniejszych skarbów sztuki sakralnej z Kamienia PomorskiegoWalter Borchers zaliczy³ miêdzy innymi pastora³ biskupi z XIII wieku,kadzielnicê miedzian¹ z oko³o 1200 roku i pochodz¹cy z tego samego okresukrucyfiks z u³amanym prawym ramieniem krzy¿a, a tak¿e prostok¹tn¹ szkatu³êdrewnian¹ z oko³o 1000 roku wyk³adan¹ p³ytkami z koœci s³oniowej.Przez jedenaœcie lat a¿ do swej œmierci w koñcu lipca 1973 roku w budynku ko³okatedry kamieñskiej mieszka³ profesor Gwido Chmarzyñski, bodaj najlepszy znawcasztuki sakralnej naszych ziem odzyskanych.Jego mogi³a znajduje siê naCmentarzu Komunalnym na Junikowie w Poznaniu.Pochodzi³ bowiem z Wielkopolski i tu spoczê³y jego doczesne szcz¹tki, leczserce swe zostawi³ w³aœnie na Pomorzu Zachodnim.Profesor mia³ to szczêœcie, ¿ezbiory skarbca kamieñskiego móg³ podziwiaæ w ca³ej okaza³oœci podczas pobytu wKamieniu w 1933 roku.I w³aœnie wtedy wysun¹³ on nieco mo¿e ryzykowneporównanie.Otó¿ zbiory ze skarbca kamieñskiego porówna³ on z przechowywanymi wskarbcu wawelskim.Jeœli nawet w tym porównaniu by³o nieco przesady, to i takœwiadczy to wymownie o ogromnej wartoœci historycznej i niemo¿liwej wrêcz dooszacowania wartoœci materialnej tego, co przez wieki zgromadzono w œwi¹tyni naskarpie nad Zalewem Kamieñskim.*Pod koniec 1944 roku, gdy - wed³ug strategów niemieckich – niebezpieczeñstwoprzeniesienia bezpoœrednich dzia³añ wojennych na terytorium tak zwanej "starejRzeszy" stawa³o siê coraz bardziej realne, pod nadzorem okrêgowego konserwatorazabytków ze Szczecina - doktora Gerharda Bronischa zbiory ze skarbcakamieñskiego wywieziono do pobliskich Benic.W piwnicach pa³acu hrabiego vonFleminga z³o¿ono dwie lub trzy skrzynie zawieraj¹ce najcenniejsze eksponaty, wtym relikwiarz œwiêtej Korduli, zaœ w miejscowym koœciele - miêdzy innymio³tarz wielki z XV wieku i osiem obrazów olejnych bez ram.W nocy z 4 na 5 marca 1945 roku na wóz konny za³adowano w Benicach tylko jedn¹skrzyniê spoœród tych przechowywanych w pa³acowych piwnicach.Przedtem jej nieotwierano, wiêc nie wiadomo co zawiera³a.Wiele wskazuje jednak na to, ¿ew³aœnie relikwiarz œwiêtej Korduli.*Hrabia Hasso von Fleming prze¿y³ wojnê i po wyjeŸdzie ze swych rodzinnych stronzamieszka³ ko³o Hamburga.Na rok przed œmierci¹ (zmar³ on w 1974 roku) wraz z¿on¹, bratem i synem przyjecha³ do Polski.Odwiedzi³ - rzecz jasna - tak¿e swójdawny maj¹tek w Benicach, Na tle pa³acu stan¹³ przed kamer¹ filmow¹, byporozmawiaæ o losie skarbów z katedry kamieñskiej.Hrabia opowiada³ miedzyinnymi o tragicznych prze¿yciach tamtego pamiêtnego pierwszego marcowegoponiedzia³ku 1945 roku, gdy kolumna ewakuacyjna, próbuj¹c przedrzeæ siê z Bcnicdo Wolina zosta³a zaatakowana przez czo³gi radzieckie:-.„ Gdy zbli¿a³em siê do Troszyna, z czo³gów pad³y strza³y.Podbiegli do mniezrozpaczeni ludzie krzycz¹c, ¿e dwa nasze wozy zosta³y trafione pociskami.Jeden cz³owiek zabity, jeden ciê¿ko ranny.- Czy by³ to wóz ze skrzyni¹? - zapyta³a przeprowadzaj¹ca ten wywiad BrittaWuttke, pochodz¹ca z Miêdzyzdrojów i do 1980 roku mieszkaj¹ca w Polsce autorkag³oœnej powieœci "Homunkulus z tryptyku", która w 1977 roku ukaza³a siênak³adem Wydawnictwa Poznañskiego,- Nie, to nie by³ ten wóz.- Bo nam chodzi o wóz ze skrzyni¹ „.- Gdzie sia³ ten wóz ze skrzyni¹, tego nie wiem,- A wie pan, co siê z nim sia³o?- Nie, poniewa¿ by³y ju¿ mm czo³gi rosyjskie, nie mog³em jechaæ dalej.Muszêwiêc polegaæ na tym, co opowiadali mi inni.- A co mówili?- Opowiedzieli mi, ze wóz ten zosta³ przewrócony; w takim stanie widzia³y gonastêpnego dnia kobiety: Czy zosta³ najechany przez czo³g, czy te¿ wywróci³ siêz innego powodu, tego te¿ nie wiem.- A co siê sta³o ze skrzyni¹? Wie pan, czy te¿ nie?- Nie wiem.Fragment tej rozmowy zacytowa³em za opublikowanym na ³amach szczeciñskiegotygodnika "Morze i Ziemia" (numery z 4-10 i 11-17 lutego 1987) artyku³em"Tajemnica kamieñskich skarbów" pióra Andrzeja Androchowicza, któregodokumentalny film "Tajemnica skarbu kamieñskiego" czeka³ a¿ szeœæ lat na emisjêw telewizji.Wyœwietlono go dopiero w kwietniu 1980 roku i jak zwykle po tegotypu programie telewizyjnym w okolicach Benic pojawili siê
[ Pobierz całość w formacie PDF ]